O tym, że dbanie o ekologię i środowisko to niezwykle ważny dla Norwegów temat, wie już chyba każdy. Obcowanie z przyrodą i życie w zgodzie z naturą to norweski sposób na smutki i troski. Nie od dzisiaj zresztą znane jest powiedzenie Ut på tur aldri sur, czyli Na świeżym powietrzu/na wycieczce nigdy nie będziesz niezadowolony/w złym humorze.
Dzisiaj w skrótowej formie przekażę wam ciekawe eko-rozwiązania prosto z Norwegii:
- Norwegowie jako jedno z nielicznych państw na świecie odzyskuje około 70 procent odpadów z recyklingu, dlatego dużą wagę przykłada się do odpowiedniej segregacji śmieci.
- Większość energii Norwegowie pozyskują ze źródeł odnawialnych, tj. elektrownie wodne i farmy wiatrowe. Ponadto magazynują oni energię na wypadek kryzysu energetycznego i mogą pochwalić się jednymi z największych zapasów energii w Europie.
- Słyszeliście o panteflasker? W cenę każdej butelki (także tych plastikowych) wchodzi kaucja, którą można odzyskać wrzucając puste butelki do specjalnych automatów (panteautomater). Pamiętajcie jednak, aby nie zrywać z nich etykiety, gdyż to umieszczony na nich kod nalicza wam kaucję.
- Duża część zanieczyszczeń pochodzi ze spalin, które Norwegowie ograniczają kupując samochody elektryczne i hybrydowe. Nie muszą obawiać się również o punkty ładowania, gdyż w całej Norwegii jest ich naprawdę sporo.
Pewnie obił wam się o uszy temat bompenger, czyli opłat za wjazd do miasta dla właścicieli samochodów z silnikiem benzynowym i silnikiem diesla. Cóż, to kolejny sposób Norwegów na walkę ze spalinami.
Polecam wam również norweską serię o tym, jak na co dzień możemy pomagać naszej planecie: https://tv.nrk.no/serie/live-redder-verden-litt
A teraz kilka słów i wyrażeń związanych z ekologią:
Zjawiska spowodowane przez człowieka:
- en avskoging – wylesianie
- en byspredning – szybkie rozrastanie się miast
- en drivhuseffekt – efekt cieplarniany
- global oppvarming – globalne ocieplenie
- en klimaendring – zmiana klimatyczna
- en luftforurensning – zanieczyszczenie powietrza
- sur nedbør – kwaśny deszcz
- en vannforurensnig – skażenie wody
Eko:
- miljøbevisst – osoba świadoma zagrożeń dla środowiska
- miljøvennlig – przyjazny dla środowiska
- en miljøverner – działacz na rzecz ruchu ekologicznego
- en økologi – ekologia
- et økomerke – ekoetykieta
- en økomote – moda eko (ekologiczna)
- et økosystem – ekosystem
- en økoturisme – turystyka ekologiczna
- økologisk jordbruk – rolnictwo ekologiczne
Różne:
- aktivister – aktywiści, działacze
- (en) alternativ energikilde – alternatywne źródło energii
- et atomkrafverk / kjernekraftverk – elektrownia atomowa
- et avfall, et boss, et/en søppel – śmieci
- avløpsvann – ścieki
- biologisk nedbrytbar – ulegający rozkładowi biologicznemu
- eksos – spaliny
- en forurensning – zanieczyszczenie
- fossile brensler – paliwa kopalne
- industriavfall – odpady przemysłowe
- en kunstgjødsel – nawóz sztuczny
- en naturgjødsel / en naturlig gjødsel – naturalny nawóz
- naturlig miljø – środowisko naturalne
- en naturressurs – zasoby naturalne
- å nedbryte – rozkładać się
- en overbefolkning – przeludnienie
- et ozonhull – dziura ozonowa
- radioaktiv – radioaktywny
- en resilkulering – recykling, przetwarzanie odpadów
- skadelig – szkodliwy
- en smog – smog
- en solenergi – energia słoneczna
- å sortere avfall – sortować odpady
- en søppelfylling – wysypisko
- tropisk skog – las tropikalny
- truede arter – zagrożone gatunki
- en vannrensing – uzdatnianie wody
- en vindpark – farma wiatrowa
Sylwia Nowak
