Dania i napoje. O alkoholu w Danii
Duńczycy lubią pić. Co do tego nie ma żadnych wątpliwości. A co dokładnie lubią pić? Wielu z nich do śniadania wybierze np. koldskål – orzeźwiający napój z maślanką, zsiadłym mlekiem, cukrem i cytryną. Kultowego statusu w Danii nabrało mleko czekoladowe, a dyskusja o tym, która marka mleka czekoladowego jest lepsza, przypomina wojnę majonezową na naszym własnym podwórku. Nie jeden wiking z Jutlandii na pewno zadowoli się też szklanką wody albo soku pomarańczowego. Jednak Duńczycy przede wszystkim kochają piwo. Piwo jest najpopularniejszym trunkiem alkoholowym w Danii, ale to nie znaczy, że nie konsumuje się tam również innych napojów procentowych. O zielonych puszkach i tradycyjnych nalewkach będę pisać później, ale najpierw opowiem o panującym w Danii podejściu do alkoholu, gdyż jest ono naprawdę bardzo nietypowe.
Kultura picia alkoholu w Danii
Dania a inne państwa
Alkohol, jak czerwona flaga z białym krzyżem, jest na miejscu przy każdej możliwej okazji – Boże Narodzenie, Wielkanoc, impreza urodzinowa, integracja firmowa, pogrzeb… brzmi swojsko. Zaskakującym może być to, że jeśli chodzi o kulturę alkoholową Danii, to bliżej jej do Polski, aniżeli do innych krajów skandynawskich. Norwegia, Szwecja, Finlandia i Islandia – każdy z tych krajów posiada restrykcyjne prawa, jeśli chodzi o alkohol. Granica wieku, ogromne akcyzy, zakaz sprzedaży poza sklepami monopolowymi – z takimi trudnościami musi się mierzyć reszta Skandynawów. No chyba, że wybiorą się na szybką wycieczkę do Danii, co z resztą często ma miejsce; zwłaszcza w Helsingør znany jest stereotyp Szweda, który przybywa promem z pobliskiego Helsingborga w celu ekonomicznej libacji (zakładając najpierw, że na drugi brzeg dopłynął przytomny, bo konsumpcja zaczyna się zazwyczaj na samym statku). Na podstawie tego stereotypu powstał zwrot svenskerstiv, czyli określenie, które można by luźno przetłumaczyć jako „Pijany jak Szwed”.
Granica wiekowa
Przeciętny Duńczyk jest za to regularnie pod wpływem mniej więcej od 14 roku życia. Na picie alkoholu od wieku konfirmacyjnego przyzwala wielu duńskich rodziców, a do niedawna przyzwalało tak naprawdę również prawo – dopiero w 1998 wprowadzono jakikolwiek próg wiekowy na zakup alkoholu, ustalając, że ma to być piętnaście lat. Niedawno podniesiono tę granicę do szesnastu lat. Do tego obecnie przed osiemnastką nie można dokonać zakupu produktów o zawartości alkoholu wyższej niż 16,5%.
Spożycie w miejscach publicznych
Ponadto w Danii, w przeciwieństwie do Polski, alkohol można spożywać w miejscach publicznych. Oznacza to np., że w duńskich pociągach wolno nam jest otworzyć puszkę piwa na oczach konduktora. Wyjścia na tzw. „plener” również nie niosą za sobą widma otrzymania mandatu od przechadzających się obok funkcjonariuszy. Warto jednak zaznaczyć, że na wielu obszarach panują lokalne prawa zakazujące publicznego spożycia.
Czy tak luźna postawa wobec alkoholu jest słuszna?
Jedni uważają, że prowadzi to do niezdrowych nawyków w społeczeństwie, drudzy zaś, że takiego rodzaju otwartość stoi u podstaw tego, co rozumie się przez frisind, dosł. „wolny umysł”, czyli podejście, które jest liberalne, tolerancyjne i nie ogranicza możliwości wyboru innym ludziom. O zażyłej relacji Duńczyków z alkoholem opowiada nagrodzony Oscarem w 2020 roku film Thomasa Vinterberga Na rauszu.
Browar Carlsberg
Jest to jeden z najpopularniejszych browarów oraz jedne z najbardziej rozpoznawalnych duńskich przedsiębiorstw na całym świecie. Browar założony został w 1847 przez J.C. Jacobsena – postaci niezwykle ważnej w historii Danii. Jacobsen za pomocą swojej fortuny wspierał rozwój nauki oraz sztuki. Dzięki niemu możliwe było założenie m.in. muzeum narodowego na zamku Frederiksborg Slot, muzeum sztuki Glyptoteket albo Ogrodu Botanicznego w Kopenhadze. Fundacja Carlsberga (Carlsbergfondet) działa do dziś i ma na celu finansowanie artystów i naukowców z całej Danii.
Tuborg
Produkty oznaczone marką Carlsberg można kupić w praktycznie każdym supermarkecie w Danii, jak i w Polsce. Także Tuborg – marka piwa należąca do firmy Carlsberg od lat siedemdziesiątych – jest niezwykle popularny w Danii, a i w Polsce obecnie da się nabyć jasnozieloną puszeczkę Tuborga.
Alkohol na różne okazje
Oprócz piwa i innych rodzajów alkoholi dostępnych każdego dnia, o każdej porze, powszechną tradycją są napitki związane z konkretnymi uroczystościami. W okresie adwentowym i Bożego Narodzenia pije się piwo zwane julebryg, a także akvavit, czyli ziołową wódkę na bazie kminku. Julebryg i akvavit nieodłącznie kojarzą także się z julefrokost – bożonarodzeniową imprezą organizowaną w miejscu pracy, zazwyczaj w pierwszym tygodniu grudnia. Wielkanoc i Zielone Świątki też mają dedykowane sobie piwa – påskebryg i pinsebryg.
