Pluskvamperfekt — czas zaprzeszły w języku szwedzkim
W dzisiejszym poście przyglądamy się, jak działa pluskvamperfekt — czas zaprzeszły w języku szwedzkim. Jest to czas rzadko dzisiaj używany w polskim, więc jego użycie nie zawsze jest dla nas od początku intuicyjne, ale zdecydowanie warto go poznać!
Pluskvamperfekt, czyli czas zaprzeszły, służy do opisywania wydarzeń, które miały miejsce przed innym wydarzeniem w przeszłości. Działa on podobnie chociażby do angielskiego past perfect.
Kiedy używać pluskvamperfekt?
Pluskvamperfekt używamy, gdy chcemy wyrazić, że jakaś czynność lub wydarzenie miało miejsce wcześniej niż inne wydarzenie w przeszłości. Opisujemy więc dwa momenty: jedno wydarzenie, które już się zdarzyło, oraz wcześniejsze zdarzenie, które miało miejsce przed tym pierwszym.
Na przykład:
Jag hade ätit innan de kom. – Zjadłem, zanim oni przyszli. (Najpierw „zjadłem”, a później „oni przyszli”.)
Jak tworzyć pluskvamperfekt?
Aby utworzyć pluskvamperfekt w języku szwedzkim, potrzebujemy:
- Czasownika posiłkowego „hade” (forma przeszła od „ha” – „mieć”).
- Formy supinum głównego czasownika.
Jak wygląda forma supinum, możesz sprawdzić np. tutaj (a na naszym blogu pisaliśmy kiedyś o niektórych szwedzkich czasownikach nieregularnych).
Przykłady:
äta (jeść)
- Supinum: ätit
- Pluskvamperfekt: Jag hade ätit innan de kom. – Zjadłem, zanim przyszli.
läsa (czytać)
- Supinum: läst
- Pluskvamperfekt: Han hade läst boken när jag kom. – On przeczytał książkę, zanim przyszedłem.
göra (robić)
- Supinum: gjort
- Pluskvamperfekt: Vi hade gjort läxan innan filmen började. – Odrabialiśmy lekcje, zanim film się zaczął.
stänga (zamykać)
- Supinum: stängt
- Pluskvamperfekt: De hade stängt butiken när vi kom dit. – Zamknęli sklep, zanim tam dotarliśmy.
vara (być)
- Supinum: varit
- Pluskvamperfekt: Hon hade varit där förut. – Była tam wcześniej.
få (dostać)
- Supinum: fått
- Pluskvamperfekt: Jag hade fått brevet innan jag åkte. – Otrzymałem list, zanim wyjechałem.
se (widzieć)
- Supinum: sett
- Pluskvamperfekt: Vi hade sett filmen redan. – Widzieliśmy już ten film.
Kilka wskazówek na podsumowanie:
- Pluskvamperfekt praktycznie zawsze odnosi się do dwóch wydarzeń w przeszłości, gdzie jedno miało miejsce przed drugim.
- Zazwyczaj w zdaniu z pluskvamperfekt pojawia się drugie wydarzenie w czasie przeszłym prostym (preteritum), np.:
- När vi kom hem, hade det slutat regna. – Kiedy wróciliśmy do domu, deszcz już przestał padać.
- W wielu przypadkach możemy spotkać się z wyrażeniami przed i po, które wskazują na chronologię zdarzeń:
- Innan (zanim), efter att (po tym, jak).