Small talk po duńsku
Poprowadzenie small talku może być skomplikowanym zadaniem, nawet jeśli nie musimy w tym celu używać języka duńskiego. Postaramy się jednak jakoś wam ułatwić ujarzmienie tajemnej sztuki pitu-pitu. W tym wpisie opowiemy o dwóch istotnych kwestiach językowo-kulturowych, jeśli chodzi o rozmowę z Duńczykami, a później uzbroimy was w przydatne podczas takich sytuacji zwroty.
W Danii jesteśmy na „ty”.
Dania pragnie z całej siły uchodzić za kraj egalitarny. Od rowerowego siodełka tyłek króla nie boli – po Internecie krąży całkiem popularne zdjęcie, jak Fryderyk, będący jeszcze wtedy księciem, jedzie na przypominającym rikszę rowerze wraz ze swoimi synami. Poważni biznesmeni wybierają raczej stonowany, nierzucający się w oczy outfit, a najdroższym przedmiotem, który zakupi bogaty mieszkaniec przedmieść Kopenhagi, będzie najpewniej jakiś designerski mebel lub zastawa, która następnie zostanie ukryta w prywatnym salonie.
Z tej racji stwierdzenie: „Halo, ale my na ty jeszcze nie jesteśmy” zabrzmiałoby w duńskich uszach, delikatnie mówiąc, absurdalnie. W Danii wszyscy są na du. Co prawda, zanim nastąpiły lata 70. i związana z nimi, mocno skręcająca w lewo, rewolucja kulturowa, używano grzecznościowej formy De – podobnej formy Sie do dziś używają Niemcy, ale dzisiaj De w duńskim to przeżytek. Określeń typu Pan albo Pani również nie użyjemy bezpośrednio do drugiej osoby.
Nok – czyli o małym słówku, które używa każdy Duńczyk, ale z którym mają problemy obcokrajowcy.
Bo to nie jest słówko, które konkretnie coś znaczy samo w sobie. Nok jedynie ✨modyfikuje znaczenie✨. Można zatem powiedzieć, że nok jest jak świeczka na torcie – smaku tortu nie zmieni, ale zakomunikuje ona nam, że ów tort jest na jakąś specjalną okazję. Wspominamy tutaj o tym słówku, bo w czasie luźnych pogawędek jest ono używane bardzo często.
Poniżej prezentujemy, jak wiele postaci może przyjąć nok:
1. Jak wiele postaci? Wystarczająco dużo. – Hvor mange former? Nok.
Wystarczająco, to pierwsze, podstawowe i chyba najłatwiejsze do oswojenia znaczenie wyrazu nok.
2. Co? Myślałeś pewnie, że to wszystko będzie dla ciebie! – Nå, du troede nok, du skulle have det hele for dig selv!
Nok jako pewnie. Zdecydowanie warto zapamiętać ten przykład, gdyż (pewnie) dużo przykładów będzie odpowiadać właśnie niemu. Dajemy zatem jeszcze dwa przykłady:
Wygląda na bardzo podekscytowanego, pewnie dlatego, że w przyszłym tygodniu wyjeżdża na wakacje – Han ser meget spændt ud, nok fordi han skal på ferie næste uge.
Minie jeszcze pewnie parę lat, zanim to się wydarzy. – Der vil nok gå et par år, før det sker.
3. Przepraszam, tylko się przecisnę. Będę teraz wysiadać z autobusu. – Beklager, jeg vil nok skubbe mig igennem. Nu skal jeg af bussen.
Nok możemy użyć, gdy chcemy uprzejmie za coś przeprosić. W tym kontekście najlepiej chyba będzie przetłumaczyć nok na tylko. Oczywiście nie oznacza to, że bez nok powyższe zdanie by zabrzmiało jakoś gburowato.
Z równie dobrym skutkiem zamiast nok można użyć lige albo bare – a są to chyba słówka, które łatwiej nam sobie połączyć z naszym polskim tylko😊.
4. Co prawda jestem pełny, ale zjem i tak kawałek więcej. – Jeg er nok mæt, men jeg spiser alligelivel et stykke mere.
Co prawda, to kolejne możliwe tłumaczenie nok.
5. Co zabawne, nigdy więcej już go nie spotkałem. – Sjovt nok har jeg aldrig mødt ham igen.
Jeśli do przymiotnika albo przysłówka dodamy nok, to wyjdzie nam coś podobnego do przykładów podanych powyżej – co zabawne albo co zrozumiałe. Jeszcze jeden przykład:
On, co zrozumiałe, potrzebuje trochę ciszy i spokoju. – Han har forståeligt nok brug for lidt fred og ro.
6. To przecież chyba łatwe! – Det er jo nemt nok!
W tym kontekście wzmacniamy przymiotnik, który określa naszą opinię – można to przełożyć z polskim …chyba łatwe albo …raczej łatwe.
7. Czy to się nie może po prostu skończyć?! – Vil det ikke nok stoppe?! – nok jak wzmocnienie przy ikke albo skulle (toteż skal)
Dobrze, zrobię to po prostu teraz! – Fint, jeg skal nok gøre det nu!
Lista przydatnych wyrażeń:
- Hej! – praktycznie tyle by wystarczyło. Hej! jest dobre na każdą okazję. Pamiętajmy tylko, że hej po duńsku mówimy „haj” (tak jak hi po angielsku). Oprócz tego mamy jeszcze parę innych tego typu powitań: Dav! albo Davs! Halløj! Halløjsa! oraz powitania zależne od pory dnia: Godmorgen! Goddag! God eftermiddag! Godaften!
- Nå! – niektórzy twierdzą, że to jedyne słówko, które trzeba znać po duńsku. Wykrzyknieniem tym wyrazimy każdą możliwą emocję. Do tego Skandynawowie z jakiegoś powodu podczas rozmowy lubią dostawać ciągłe potwierdzenia od odbiorcy, że są słuchani – zatem i w tym przypadku nååååå! może być użyteczne, ale oczywiście trzeba mieć wyczucie, bo sarkazm lub znużenie również za pomocą nå! można wyrazić.
- Jak leci? Jak się masz? Jak się czujesz? itd. – Hvordan går det? (Dosłownie: jak idzie to?) albo Hvordan har du det? (Dosłownie: jak ty masz to?)
Obie opcje są równie dobre, ale pamiętajmy, że kiedy ktoś się nas zapyta Hvordan går det?, to odpowiemy Det går godt, a jeśli ktoś się nas zapyta Hvordan har du det?, to odpowiemy Jeg har det godt. Nie mieszajmy tych odpowiedzi, bo zapewne wyjdzie to nienaturalnie, np.: Hvordan går det? Jeg har det godt.
A oto inne możliwości odpowiedzi:
- W porządku! – Alt i orden!
- Nie za dobrze. – Det går ikke så godt.
- Jest jak jest. – Det er, hvad det er.
Ponadto mamy:
- Og hvordan går det med dig? Og hvordan har du det? Og hvad med dig? – to będą dobre zapytania zwrotne, kiedy już nas ktoś się spytał, jak się mamy.
- Tak for sidst! (Dosłownie: Dzięki za ostatnio!) – tak się przywitamy, jeśli zobaczymy się z drugą osobą, z którą widzieliśmy się niedawno na jakimś spotkaniu towarzyskim.
- Masz jakieś plany na weekend? – Har du nogle planer for weekenden?
- Jak zleciał ci weekend? – Hvordan gik din weekend?
- Ale pogoda, co nie? – Hvad for et vejr, ikke?
- Słyszałeś o tym, co się wczoraj stało? – Har du hørt, hvad der skete i går?
- Widziałeś ten nowy serial? – Har du set den her nye serie?
- Pa, pa! – Hej-hej!
- Do zobaczenia! – Vi ses!
- Do widzenia! – Farvel!
- Dobranoc! – Godnat!