Przy nauce nowego języka napotykamy się często na problemy związane z odróżnieniem od siebie słów, które mają podobne znaczenie. W języku duńskim również występują typowe błędy, wynikające z małych nieporozumień w znaczeniu danych słów. Dziś postaramy się rozwiać wszelkie wątpliwości i prezentujemy 10 par duńskich słów, które są często mylone:
Ligge eller lægge
At ligge oznacza leżeć – jest to czasownik oznaczający stan (czasownik nieprzechodni).
At lægge oznacza natomiast położyć – czasownik sygnalizujący ruch, wykonawcą czynności jest podmiot, który sprawia, że dany przedmiot leży.
- Bogen ligger på bordet – Książka leży na stole.
- Jeg lægger bogen på bordet – Kładę książkę na stół.
Nogle eller nogen
Nogle oznacza: kilku, kilka, trochę – więcej niż 1. Używamy w zdaniach oznajmujących przed rzeczownikami w liczbie mnogiej.
- Jeg har nogle penge – Mam trochę pieniędzy.
Nogen oznacza z kolei: ktoś, ktokolwiek, jakiś, jakaś, niektórzy, jacyś, jakieś. Stosujemy w zdaniach oznajmujących i pytających oraz w zdaniach przeczących z ikke (w znaczeniu nikt):
- Er der nogen hjemme? – Czy ktoś jest w domu?
- Der er nogen, der banker på døren – Ktoś puka do drzwi.
- Der kom ikke nogen – Nikt nie przyszedł.
Hans/hendes eller sin/sit/sine
W tej parze słów najlepiej podać przykład który zapadnie w pamięć 😉
Hans/hendes – jego/jej
Sin/sit/sine – swój/swoja/swoje
- Hun kysser hendes mand – Ona całuje jej męża (czyjegoś męża – innej kobiety).
- Hun kysser sin mand – Ona całuje swojego męża.
Zatem jeśli mamy do czynienia z podmiotem w 3. os. l. poj. trzeba zwrócić uwagę, czy dopełnienie należy do podmiotu, czy też do kogoś innego. W przykładzie naszego zdania druga kobieta (hendes) nie byłaby raczej zadowolona 😉
Synes eller tror
Trudno jest znaleźć polskie odpowiedniki, jeśli chodzi o tłumaczenie tej pary słów. Możemy przetłumaczyć je jako: uważam, sądzę, myślę, podejrzewam. Rozważmy więc przykłady:
- Nu har vi kørt i 2 timer. Tror du, der er langt endnu til hotellet? – Jedziemy już dwie godziny. Podejrzewasz, że jeszcze daleko do hotelu?
Zdanie pokazuje, że nie znamy odpowiedzi na pytanie: możemy tylko podejrzewać, czy jeszcze daleko. Możemy też poznać odpowiedź na pytanie, sprawdzając mapę. TROR sygnalizuje, że odpowiedź na pytanie jest możliwa do sprawdzenia.
- Jeg synes, der er langt fra Næstved til København. Jeg kører turen hver dag. – Sądzę że z Næstved do Kopenhagi jest daleko. Pokonuję trasę codziennie.
W tym przykładzie kluczowe jest drugie zdanie, które mówi nam, że podmiot zna drogę i uważa, że jest długa. SYNES wskazuje, że mamy do czynienia z czyjąś personalną opinią. Nie jest to fakt, który można podważyć, czy też sprawdzić.
Som eller hvilken
Som to zaimek względny; używany jako spójnik zdania podrzędnego w odniesieniu do osoby lub rzeczy wspomnianej wcześniej.
- Det er en stor udfordring, som jeg ser meget frem til. – To duże wyzwanie, na które bardzo się cieszę.
Hvilken/Hvilket/Hvilke – jaki/jaka/jakie, który/która/które; jest zaimkiem pytającym. Problem pojawia się jednak, gdy zaimek jest wprowadzeniem zdania podrzędnego:
- Jeg ønskede at vide, hvilke konsekvenser sygdommen havde. – Chciałam wiedzieć, jakie konsekwencje niosła ze sobą choroba.
Używany jest również jako zaimek względny, aby odnieść się do poprzedniej części zdania lub do całej treści poprzedniego zdania.
- De var trætte, hvilket ikke var helt uforståeligt. – Byli zmęczeni, co nie było zupełnie niezrozumiałe.
Hvis eller om
Hvis oznacza jeśli. Stosujemy go jako spójnik zdania podrzędnego lub w zdaniach warunkowych.
UWAGA! Nie mylić z angielskim odpowiednikiem if, który oznacza również czy. HVIS nie oznacza CZY!
- Du består din prøve, hvis du øver dig. – Zdasz test, jeśli poćwiczysz.
Om oznacza czy lub o (pytać o):
- Jeg ved ikke, om jeg elsker ham. – Nie wiem, czy go kocham.
- Ved du, om vi har fri på mandag? – Wiesz, czy mamy wolne w poniedziałek?
Da eller når
Zarówno da jak i når oznaczają gdy. Jednak da odnosi się do przeszłości, a når do teraźniejszości.
- Jeg holdt en stor fest, da jeg blev 30. Jeg holder tit fest, når jeg har fødselsdag. – Urządziłam duże przyjęcie, gdy skończyłam 30 lat. Często wyprawiam przyjęcie, gdy mam urodziny.
Af eller ad
Af – z dala od czegoś, o jakiejś sprawie lub przyczynie; używane w odniesieniu do ruchów od czegoś:
- Tag gryden af komfuret (væk fra). – Zdejmij garnek z kuchenki (z dala od).
- Flasken var fuld af vand (årsag). – Butelka była pełna wody (kogo,czego? przyczyna).
Ad – obok, nad lub przez coś, w kierunku; albo w związku z celem jakiegoś ruchu czy wypowiedzi.
- Hun trak på skuldrene ad ham (målet for noget). Wzruszyła na niego ramionami (cel czegoś).
- Hun stirrede ud ad vinduet (igennem). Wpatrywała się w okno (przez).
Selvom eller alligevel
Selvom oznacza mimo że, chociaż; jest spójnikiem, wprowadza zdanie podrzędne.
- Selvom alle sagde, jeg var rigtig god, så troede jeg ikke nok på mig selv. – Mimo że/Chociaż wszyscy mówili, że byłam naprawdę dobra, nie wierzyłam w siebie wystarczająco.
Alligevel oznacza jednak, mimo wszystko; jest przysłówkiem. Może być umieszczony zarówno na pierwszym, jak i na ostatnim miejscu w zdaniu, albo w miejscu przysłówka centralnego po pierwszym czasowniku.
- Luis savner sommetider familien, vennerne og kulturen i Brasilien. Alligevel er han glad for at spille i Danmark. – Luis tęskni czasem za rodziną, przyjaciółmi i kulturą w Brazylii. Mimo to/Jednak jest zadowolony, że może grać w Danii.
Skælsdord og bandeord
Skældsord (wyzwiska, obelgi) służą do obrażania kogoś, np. idiot (idiota).
Bandeord (przekleństwa, wulgaryzmy) wzmacniają wyrażaną przez ciebie emocję, np. fandeme (do cholery).
