W dzisiejszym wpisie zajmiemy się jednym z podstawowych zagadnień gramatycznych w języku duńskim, jakim jest negacja. Negację wykorzystuje się niezwykle często w codziennej rozmowie, dlatego nauczanie jej struktury jest niezbędne, by swobodnie posługiwać się językiem duńskim.
Ale zacznijmy od początku. Czym jest negacja? Tak w polskim, jak i w duńskim negacja to proces, w wyniku którego stwierdzenie twierdzące (np. Jeg er lykkelig – jestem szczęśliwy) zmieniane jest w jego zaprzeczenie (Jeg er ikke lykkelig – nie jestem szczęśliwy).
Jak widzisz, negację w języku duńskim tworzymy poprzez wstawienie w odpowiednim miejscu w zdaniu negacji ikke. Oto kilka przykładów:
- Jeg er ikke sulten. – nie jestem głodny/a
- Han er ikke hjemme. – nie ma go w domu
- Det er ikke min bog. – to nie jest moja książka
Aby zrozumieć konstrukcję i użycie negacji, musimy poruszyć jeszcze jedno zagadnienie gramatyczne, jakim jest szyk zdania. Zdania w języku duńskim mają stałą, sztywną strukturę. W zdaniu głównym (hovedsætning) negacja ikke stawiana jest po głównym czasowniku w zdaniu, w miejsce małego a – czyli tam, gdzie stoi główny przysłówek w zdaniu (centraladverbium) – w takiej roli pojawiają się słówka takie jak altid, aldrig, tit, godt itd. Spójrz na poniższe przykłady:
- Jeg taler ikke kinesisk. – nie mówię po chińsku – struktura: podmiot (jeg) – orzeczenie (taler) – negacja (ikke) – dopełnienie (kinesisk)
- Jeg kan ikke lide denne mand. – nie lubię tego mężczyzny – struktura: podmiot (jeg) – orzeczenie (kan…lide) – rozbite przez negację (ikke), która stawiana jest zawsze po pierwszym czasowniku – dopełnienie (denne mand)
- Det er ikke min bror. – to nie jest mój brat – struktura: podmiot (det) – orzeczenie (er) – negacja (ikke) – dopełnienie (min bror)
W zdaniu podrzędnym (ledsætning), czyli takim, które „podlega zdaniu głównemu” i jest wprowadzone przez spójniki takie jak at, der, som, fordi, når, da itd.) negacja ikke stawiana jest przed czasownikiem w zdaniu. Oto przykłady takich zdań:
- Han ved, at han ikke er god til engelsk. – on wie, że nie jest dobry z angielskiego – struktura zdania podrzędnego: spójnik (at) – podmiot (han) – negacja (ikke) – orzeczenie (er) – przydawka (god til engelsk)
- Jeg er bange for, at han ikke klarer det. ó– obawiam się, że on może sobie nie dać rady – struktura zdania podrzędnego: spójnik (at) – podmiot (han) – negacja (ikke) – orzeczenie (klarer) – dopełnienie (det)
- Det er altid bedre, når hun ikke er der. – zawsze jest lepiej, jak jej tam nie ma – struktura zdania podrzędnego: spójnik (når) – podmiot (hun) – negacja (ikke) – orzeczenie (er) – okolicznik (der)
- Jeg er lidt trist, fordi han ikke kom til festen. – jestem trochę smutna, że on nie przyszedł na imprezę – struktura zdania podrzędnego: spójnik (fordi) – podmiot (han) – negacja (ikke) – orzeczenie (kom) – okolicznik (til festen)
A jeśli nadal jesteś głodny wiedzy o języku duńskim, koniecznie zapisz się na nasz kurs indywidualny KLIK! lub grupowy KLIK! Nasi lektorzy przećwiczą z Tobą nie tylko rodzinne słownictwo, ale także poszerzą Twoje słownictwo o pozostałe obszary tematyczne i chętnie pokonwersują z Tobą po duńsku!
A jeszcze więcej o duńskiej kulturze, słownictwie i gramatyce znajdziesz także na naszej grupie na facebooku i innych wpisach na blogu.
Aby zawsze być na bieżąco zapraszamy też na naszego instagrama.
