Podstawowe informacje o języku duńskim

Garść podstawowych informacji na temat języka duńskiego

Zastanawiasz się nad rozpoczęciem swojej przygody z językiem duńskim, ale nie wiesz od czego zacząć? Celem tego wpisu jest wprowadzenie Cię w podstawy języka duńskiego i zgromadzenie źródeł przydatnych do nauki języka duńskiego.

Podstawowe informacje o języku duńskim

Język duński należy do grupy języków północnogermańskich. Oprócz Danii, jest on używany jako język urzędowy na Grenlandii i Wyspach Owczych. Oficjalnie uznany jest standardowy wariant języka pisanego czyli rigsdansk lub inaczej rigsmål, wzorowany na dialekcie zelandzkim. Oprócz zelandzkiego wyróżnia się też inne dialekty m.in. fioński i jutlandzki, jednak są one uznawane za niszowe. 

Mapa dialektów 

Alfabet

Alfabet duński ma 29 liter i nie różni się zbytnio od innych alfabetów europejskich, dodane są do niego jednak trzy charakterystyczne litery: Æ æ, Ø ø oraz Å å (ta ostatnia zapisywana wcześniej jako Aa/aa; taka pisownia pozostała w przypadku niektórych nazw własnych). Wyrazy zaczynające się na te litery znajdują się na końcu słowników. 

Poniżej alfabet duński i jego uproszczona wymowa:

Film z wymową alfabetu: https://youtu.be/uBuI9XEQLeU

Zaimki osobowe

W języku duńskim w formie mianownika mamy następujące zaimki osobowe:

Zaimki han i hun odnoszą się do ludzi, natomiast den i det do zwierząt, przedmiotów i zjawisk. De odnosi się zarówno do ludzi, zwierząt i przedmiotów w liczbie mnogiej.

*Zaimek De pisany wielką literą jest formą grzecznościową, którą tłumaczymy jako Pan/Pani/Państwo. Forma ta jest jednak rzadko używana.

Rodzajniki

Przed każdym duńskim rzeczownikiem stawiamy rodzajnik. Istnieją dwa rodzaje dla liczby pojedynczej: nienijaki (utrum) – en i nijaki (neutrum) – et. W liczbie mnogiej nie ma podziału na rodzaje. Rodzaje poszczególnych rzeczowników w języku polskim i duńskim nie zawsze się pokrywają, dlatego podczas nauki nowych rzeczowników warto uczyć się od razu również ich rodzajników.

Odmiana czasowników

Czasownikiem w bezokoliczniku występuje z at np. at hedde (nazywać się), at spise (jeść), at bo (mieszkać). 

Tworząc formę osobową czasownika usuwamy at i do tematu bezokolicznika dodajemy końcówkę -r np. hedder, spiser, bor. Od tej zasady występują jednak wyjątki np. at være (być) -> er, at have (mieć) -> har, at gøre (robić) – gør, at synes (myśleć) – synes. 

Dla każdej osoby czasownik ma taką samą formę:

Jeg spiser. Ja jem.

Du spiser. Ty jesz.

Han/hun/den/det spiser. On/ona/ono je.

Vi spiser. My jemy.

I spiser. Wy jecie.

De spiser. Oni/one jedzą.

Czasowniki dzielimy na słabe i mocne, w zależności od tego jak odmieniają się one przez czasy. Słabe czasowniki dzielą się na dwie grupy. W pierwszej grupie czas przeszły tworzy się poprzez dodanie końcówki -de lub -ede do bezokolicznika. Druga grupa czasowników tworzy czas przeszły poprzez dodanie końcówki -te. Czasowniki mocne odmieniają się nieregularnie.

Poniżej tabela z odmianą przykładowych czasowników:

Wymowa

Duński jest jednym z tych języków, gdzie bardzo ważna jest prawidłowa wymowa. Błędne wymówienie wyrazu może doprowadzić do nieporozumień podczas rozmowy z rodzimymi użytkownikami języka. Pomocne w nauce prawidłowej wymowy jest odsłuchiwanie dialogów, utworów lub oglądanie filmów po duńsku.

Najważniejsze zasady wymowy niektórych liter i dwugłosek duńskich

• å (lub aa) – wymawia się podobnie jak polskie o, jednak jest bardziej otwarte
• æ – wymowa zbliżona do polskiego e
• ø – wymowa jak zaokrąglone y
• y – wymowa zbliżona do wysokiego u
• aj, ej, øj – wymawia się jak aj, aj, oj
• ig – w złożeniach: mig, dig, sig wymawia się jak aj
• og – przed l, p oraz na końcu wyrazu ma wymowę zbliżoną do öj
• egn, ogn – wymawia się jak a-in, o-in
• c – w wyrazach obcego pochodzenia przed e, i , y, æ, c wymawia się jak s, przed a, o, u oraz na końcu wyrazu – jak k
• ch – wymowa zbliżona do polskiego ś, w wyrazie Christian wymawia się jak k
• d – miękkie d i wymowa zbliżona do l
• g – na początku wyrazu lub sylaby wymawia się jak polskie g, na końcu wyrazu po samogłosce lub przed e czyta się jak j, po i oraz y – nieme
• h – wymawia się jak polskie h, ale przed j oraz v – zawsze nieme
• v – jak polskie w, może też być wymawiane jako ł
• tj – wymawia się podobnie jak polskie ć 

Strona na której można posłuchać wymowy poszczególnych głosek w przykładowych wyrazach: http://www.dunski.slowka.pl/artykuly,dunski-wymowa,m,1707.html 

Charakterystyczną cechą języka duńskiego jest również stød, czyli zjawisko fonetyczne powstające przy zwarciu krtaniowym. Brzmi to mniej więcej tak, jakby rozmówca “zaciął się” w połowie wyrazu. Jest to ważne, gdyż niektóre wyrazy różnią się między sobą jedynie występowaniem lub brakiem stød. Poniżej link do anglojęzycznego filmiku, który może być pomocny w zrozumieniu tego zjawiska:

Duńskiej wymowy uczymy za darmo na naszym Instagramie. Sprawdź koniecznie nasze mini-lekcje!

Przydatne strony

• Słownik języka duńskiego 
• Słownik polsko-duński 
• Słownik obrazkowy
• Loecsen strona pomagająca przyswoić podstawowe zwroty i słownictwo z możliwością ich odsłuchania
• Goethe-Verlag strona z posegregowanymi tematycznie zwrotami i przykładami zdań, oraz plikami dźwiękowymi 
• dr.dk strona na której można znaleźć artykuły, programy telewizyjne i podcasty w języku duńskim 
• Learn Danish with DanishClass101.com anglojęzyczny kanał na youtube, gdzie znajdziesz m.in. ćwiczenia na rozumienie ze słuchu

To już wszystkie podstawowe informacje o języku duńskim. Zapraszamy również do facebookowej grupy Mestera oraz na fanpage, gdzie codziennie pojawiają się nowe, przydatne materiały. O nietypowości języka duńskiego rozmawiamy także na naszym kanale na youtube.

Chcesz nauczyć się języka duńskiego? Zapisz się na kurs duńskiego online lub kurs duńskiego w Poznaniu!

Do wyboru:
zajęcia indywidualne
oraz zajęcia w parze
a także zajęcia w grupie

Nie wiesz na jakim poziomie jesteś? Rozwiąż nasz test poziomujący!