Podwójna czy pojedyncza spółgłoska w języku duńskim

W przeciwieństwie do języka norweskiego oraz szwedzkiego w języku duńskim nie występuje fenomen długich spółgłosek. W duńskim spółgłoski są tylko krótkie, co z perspektywy uczących się tego języka powinno być raczej dobrą wiadomością.

Z drugiej strony w języku duńskim wciąż mamy do czynienia z długimi samogłoskami, a to czy samogłoska jest długa czy krótka w bardzo wielu przypadkach możemy wywnioskować z zapisu wyrazu, np. po tym czy dana spółgłoska następująca po samogłosce jest zapisana raz czy dwa razy.

Spójrzmy na taki przykład: side (pl. strona) vs sidde (siedzieć)

W powyższym przypadku jedyną cechą rozróżniającą te dwa wyrazy jest długość samogłoski [i] – [i] w side wymawiamy trochę dłużej aniżeli [i] w sidde (swoją drogą tego typu porównanie wyrazów, które różni tylko jedna głoską nazywamy „parą minimalną”).

Może niektórzy z was już byli w stanie dojść do tego, że przez to, iż [i] w side jest długie, to piszemy tylko jedno [d], a gdy mamy do czynienia z [dd] w sidde, to [i] wymawiamy krótko. Jest to regularna zasada w języku duńskim i to właśnie po to niektóre wyrazy piszemy z dwiema takimi samymi spółgłoskami następującymi po sobie – aby zaznaczyć, czy samogłoska znajdująca się przed spółgłoską jest długa (jedna samogłoska) lub krótka (dwie samogłoski).

Warto na pewno także zaznaczyć, że samogłoskę w danym wyrazie w większości przypadków wymówimy krótko, jeśli po niej nastąpi zbitka dwóch lub więcej różnych spółgłosek, a nie jedynie w przypadku dwóch tych samych samogłosek (jak np. w sidde). Dla przykładu wyraz sidste (pl. ostatni) także będzie posiadał krótkie [i], gdyż po literce [i] następuje zbitka [dst].

Występują jednak wyjątki od tej reguły, np. często będziemy musieli wymówić samogłoskę w wydłużonej formie przy wyrazach z literką [g] – ligne (pl. przypominać), igle (pl. pijawka). Podobnie jest w zbitkach z literką [r], gdzie w wyrazie larme (pl. hałasować) [a] będzie długie… no tak to już jest, że w języku duńskim [r] zawsze musi coś utrudnić w wymowie. Chociaż z drugiej strony może te wyjątki nie są wyjątkami, gdyż w powyższych przykładach [g] oraz [r] nie jest słyszalne, zatem koniec końców wypowiadamy tylko jedną spółgłoskę w tychże wyrazach.

Zatem to, czy samogłoska w wyrazie jest krótka czy nie, możemy bardzo często interpretować w taki sposób:

DŁUGA SAMOGŁOSKA – SAMOGŁOSKA – 1x SPÓŁGŁOSKA – SAMOGŁOSKA – np. w wyrazie vise (pl. pokazywać)

KRÓTKA SAMOGŁOSKA – SAMOGŁOSKA – 2x (lub więcej) SPÓŁGŁOSKA – SAMOGŁOSKA – np. w wyrazach viste (pl. pokazywał) albo visse (pl. pewne)

Poza tym wspomnijmy jeszcze o tym, że w duńskim, w przeciwieństwie do norweskiego i szwedzkiego, bardzo rzadko zdarza się, aby wyraz kończył się na dwie takie same literki, choć istnieją pojedyncze przypadki np.: gløgg (pl. grzane wino) albo grill (pl. grill).

Rzadko też się zdarzają wyrazy, które mają dwie takie same spółgłoski, a potem jeszcze kolejną spółgłoskę. Z tej racji często się w duńskim powstaje taka sytuacja jak np. w hammer (pl. młotek), gdzie w liczbie mnogiej ów wyraz traci literkę „e” i powstaje nam wtedy hamre (pl. młotki) – NIE „hammre”. Nielicznymi wyjątkami mogą być np.: attribut (pl. przydawka) albo uddrag (pl. wyciąg) – pierwszy przykład był może lepszy, bo ud-drag to tak naprawdę złożenie składające się z dwóch wyrazów.