W dzisiejszym wpisie zajmiemy się gramatyką, a dokładniej przyjrzymy się zagadnieniu jakim są przysłówki w duńskim. Ciekawy jak wyglądają one po duński? Czytaj dalej!
Przysłówki po duńsku nazywają się adverbier albo też biord. Jest to dość zróżnicowana klasa słów, które mogą opisywać różne fenomeny z pozajęzykowej rzeczywistości. Ich funkcją jest opisywanie czasowników (które po duńsku nazywamy verber, albo też udsagnsord), przymiotników (adjektiver lub też tillægsord), innych przysłówków, lub całych zdań.
Przysłówki dołącza się do czasowników, przymiotników, innych przysłówków lub części zdań. Mogą one wyrażać:
- czas: np. bagefter, nu
- miejsce: np. der, her
- sposób: direkte, venligt
- kierunek: derfra, herhen
- stopień: særdeles, temmelig
- pewność mówiącego: sandsynligvis, nok
- negację: przeczenie ikke
- stosunek mówiącego: np. desværre, heldigvis
Przysłówki zwykle są nieodmienne:
- Hun er temmelig sød. – Ona jest całkiem urocza
- Jeg vil naturligvis gerne med. – Naturalnie się z wami wybiorę
- Om cirka en måned har jeg fødselsdag. – Za około miesiąc mam urodziny
Czasem jednak mogą one jednak podlegać stopniowaniu, tak jak przymiotniki. Takiemu stopniowaniu podlegają przysłówki takie jak np. længe (długo), meget (bardzo), ofte (często), tit (często), gerne (chętnie).
- Vi var længe i vandet, men vi lå endnu længere på stranden. – Byliśmy długo w wodzie, ale jeszcze dłużej leżeliśmy na plaży.
- Vi vil gerne på café, men vi vil hellere i biografen. – Chętnie wybierzemy się do kawiarni, ale chętniej pójdziemy do kina.
W wielu przypadkach przysłówki (adverbier/biord) tworzymy od formy przymiotników (tillægsord/adjektiver). Gdy przymiotniki pojawiają się jako przysłówki, zwykle dodaje się do nich końcówkę -t, ale w niektórych przypadkach jest to opcjonalne i może powodować problemy.
- Hun er temmelig sød – Ona jest całkiem urocza – temmelig to przysłowek (adverbium), a więc nie potrzeba dodawać do niego końcówki -t
- Han cyklede hurtigt over broen. – On przejechał rowerem szybko przez most – hurtig to przymiotnik, który funkcjonuje w tym zdaniu jako przysłówek, a więc należy do niego dodać końcówkę -t
!Wskazówka! Jeśli nie jesteś pewny, czy dodać końcówkę -t, czy nie, lepiej jest to zrobić, gdyż w przypadku przymiotników funkcjonujących jako przysłówki jest to główna reguła w języku duńskim.
- Bilen kører hurtigt. – Samochód jedzie szybko (hurtigt = adverbium).
- Mødet gik hurtigt. – Spotkanie przebiegło szybko (hurtigt = adverbium).
- Lampen lyser rødt – Lampa świeci na czerwono (rødt = adverbium).
- Folketingsmedlemmet udtaler sig klart. – Parlamenarzysta wypowiada się przejrzyście (klart = adverbium).
Przymiotniki używane w funkcji przysłówków, które powodują najwięcej problemów nierodzimym użytkownikom duńskiego, to te, które kończą się na -ig, -lig i -vis. Albo opcjonalnie przybierają one końcówkę -t, albo zawsze muszą przybrać -t.
Przymiotniki muszą obowiązkowo mieć końcówkę -t, gdy są używane jako przysłówki sposobu:
- Hun grinede underligt. – uśmiechnęła się w dziwny sposób (= på en underlig måde)
- Han smilede venligt. – uśmiechnęła się w przyjazny sposób (= på en venlig måde)
- Hun udtrykte sig personligt. – wyraziła się w sposób osobisty (= på en personlig måde)
- Hun betragtede ham grundigt. – ona obserwowała go uważnie (= på en grundig måde)
- Han opførte sig forfærdeligt. – on zachował się okropnie (= på en forfærdelig måde)
Przymiotniki używane jako przysłówki stopnia, czasu, przysłówki miejsca lub wyrażające postawę mówiącego przybierają końcówkę -t opcjonalnie:
- Han var ualmindelig(t) høj – On był nienormalnie wysoki (= meget høj) → przysłówek stopnia (gradsadverbium)
- Jeg står tidlig(t) op – Wstałam wcześnie → przysłówek czasu (tidsadverbium)
- Huset er malet udvendig(t) – Dom jest pomalowany na zawnątrz → przysłówek miejsca (stedsadverbium)
- Du kan rolig(t) gå ud efter mørkets frembrud. – On może spokojnie wyjść po zapadnięciu zmroku → przysłówek wyrażający stosunek mówiącego (holdningsadverbium)
Jeśli przymiotnik jest niedomienny, nie dodajemy do niego nic:
- Han gik direkte hjem. – On poszedł bezpośrednio do domu (direkte = adverbium)
A jeśli nadal jesteś głodny wiedzy o języku duńskim, koniecznie zapisz się na nasz kurs indywidualny KLIK! lub grupowy KLIK! Nasi eksperci od duńskiego chętnie poszerzą Twoje słownictwo, odświeżą przysłówki w duńskim, a także przekażą Ci resztę niezbędnej wiedzy gramatycznej.
A jeszcze więcej o duńskiej kulturze, słownictwie i gramatyce znajdziesz także na naszej grupie na facebooku i innych wpisach na blogu.
Aby zawsze być na bieżąco zapraszamy też na naszego instagrama.
