Złożenia nie w każdym języku występują, dlatego też czasami napotykamy się z problemem, aby je poprawnie rozszyfrować lub wymówić. Kolejną trudnością jest kwestia, czy dany wyraz zapisujemy jako jedno słowo, czy jako dwa osobne słowa. Ale na spokojnie, wszystko jest do opanowania! Dziś postaramy się więc rozjaśnić, jak wyglądają złożenia w języku duńskim.
Czym są wyrazy złożone?
Są to wyrazy, które powstają w wyniku połączenia dwóch lub więcej już istniejących słów.
- en fod + en bold = en fodbold (piłka nożna)
- en sommer + et hus = et sommerhus (dom letniskowy)
O rodzaju rzeczownika złożonego decyduje jego ostatni człon! Ponieważ, jeśli chcemy stworzyć formę określoną, będziemy dodawać końcówkę rodzajnika tylko do ostatniego wyrazu.
Dodatkowo pierwszą częścią wyrazu złożonego mogą być różne części mowy, np. czasowniki i przymiotniki. Drugim członem natomiast musi być rzeczownik.
- at svømme (czasownik) + en hal (rzeczownik) = en svømmehal (basen)
- stor (przymiotnik) + en by (rzeczownik) = en storby (metropolia tj. duże miasto)
- med (przyimek) + en arbejder (rzeczownik) = en medarbejder (współpracownik)
Zasady tworzenia rzeczowników złożonych
Bezpośrednio
- en skov + en vej = en skovvej (droga leśna)
Spółgłoską S
- et arbejde + S + en plads = en arbejdsplads (miejsce pracy)
- en undervisning + S + minister = en undervisningsminister (minister edekacji)
Samogłoską E
- en hest + E + en sko = en hestesko (podkowa)
Niekiedy spółgłoskami N lub EN
- en rose + N + en busk = en rosenbusk (krzew róży)
O tym, w jaki sposób połączone są ze sobą dwa wyrazy decyduje pierwszy człon. Istnieje jednak tylko jedna zasada, gdy pierwszy człon zakończony jest samogłoską, łączymy go z drugim wyrazem bezpośrednio np. et havebord (stół ogrodowy) = en have + et bord.
Innych słów należy uczyć się na pamięć. Jednak gdy znamy już jedno złożenie, istnieje duże prawdopodobieństwo, że wyrazy zawierające znane nam już słowo będą łączyły się w ten sam sposób z innymi słowami, np. słowo folk w złożeniach łączy się za pomocą samogłoski E:
- en folketing – parlament duński
- en folkeafstemning – referendum
- en folkeskole – szkoła podstawowa
- et folkebibliotek – biblioteka publiczna
Jedno czy dwa słowa?
Czasami to, czy dany wyraz zapiszemy razem bądź osobno, będzie wpływało na jego znaczenie np.
- en tysklærer (nauczyciel niemieckiego) vs. en tysk lærer (niemiecki nauczyciel)
- en stormagt (mocarstwo) vs. en stor magt (wielka potęga, władza)
Niekiedy tłumaczenie wyrazów złożonych bezpośrednio na polski może wyjść trochę „kwadratowo” i sztucznie, ponieważ często w j. polskim nie istnieje jedno słowo, które odpowiada danemu złożeniu po duńsku. Potrzebujemy wówczas kilku słów do opisania jednego słowa.
- en bodbold + en målmand = en fodboldmålmand (bramkarz w piłce nożnej)
