W duńskim rzeczownik może przybrać formę określoną oraz nieokreśloną, dlatego ważna jest znajomość rodzaju rzeczownika, ponieważ o jego formie będzie stanowił rodzajnik: en dla rodzaju wspólnego oraz et dla rodzaju nijakiego. Forma określona i nieokreślona rzeczownika w duńskim to zagadnienie gramatyczne, które okaże się dla Ciebie naprawdę łatwe po przeczytaniu wpisu, więc spieszymy z pomocą i wyjaśniamy, na czym polega!
Jak utworzyć formę określoną?
Dodając rodzajnik en lub et do końca wyrazu:
- en bil – bilen
- et hus – huset
Jeśli rzeczownik kończy się na literę -e, dodajemy do niego końcówkę -n lub -t:
- en uge – ugen, en kvinde- kvinden
- et hjerte – hjertet, et vindue – vinduet
Jednak trzeba uważać na pewne wyjątki!
Gdy rzeczownik zakończony jest na krótką samogłoskę i spółgłoskę (zazwyczaj będzie to krótki wariant wymowy samogłoski), podwajamy spółgłoskę:
- en kop – koppen, en nat – natten, en kat – katten, en væg – væggen
- et hul – hullet, et glas – glasset
Rzeczowniki kończące się na -el w formie określonej tracą literę -e:
- en snabel – snablen, en cykel – cyklen
- et middel – midlet
Natomiast rzeczowniki z końcówką -um w formie określonej przybierają formę bez -um:
- et museum – museet, et gymnasium – gymnasiet
Formy określonej rzeczownika używamy, gdy:
Mówimy o czymś znanym, wcześniej wymienianym:
- Hent avisen! – Przynieś gazetę! (Adresat znajduje się w tym samym pomieszczeniu i wie, o jaką gazetę nam chodzi).
- Vi har fået en ny bil. Bilen er sort. – Dostaliśmy nowy samochód. Samochód jest czarny. (W drugim zdaniu wymieniamy rzeczownik jeszcze raz).
Rzeczownik oznacza coś jedynego (np. w okolicy):
- Jeg skal på posthuset. – Idę na pocztę.
- Vi mødes ved slottet. – Spotykamy się przy zamku.
Rzeczownik stanowi część większej całości:
- Jeg har en lille lejlighed. I lejligheden er der soveværelset, køkkenet, badeværelset og stuen. – Mam małe mieszkanie. W mieszkaniu jest sypialnia, kuchnia, łazienka i salon.
Mówimy o częściach ciała:
- Jeg har ondt i maven. – Boli mnie brzuch
- Hun har brækket benet. – Złamałem/łam nogę.
Wymieniamy powszechnie znane rzeczowniki:
- månen – księżyc
- solen – słończe
- paven – papież
Rzeczownik jest uzupełniony dodatkową informacją:
- Bogen, som jeg har læst, er spændende. – Książka, którą przeczytałem/łam, jest ciekawa.
Uwaga! W duńskim nie istnieje podwójna forma określona! Oznacza to, że po zaimkach dzierżawczych (min, din, hans, hendes, vores, jeres, deres itp.), rodzajniku wolnostojącym (DEN, DET, DE) i zaimkach wskazujących (DENNE, DETTE, DISSE) rzeczownik występuje zawsze w formie bez rodzajnika.
- min kat – mój kot
- Julias bil – samochód Julii
- den her bog – ta książka
- disse huse – te domy
