Jeśli udało Ci się opanować czas teraźniejszy i znasz już pewne czasowniki, to warto przejść o poziom wyżej i dowiedzieć się, jak tworzymy czas przeszły w duńskim. We wpisie znajdziesz wskazówki dotyczące budowy zdania, odmiany czasownika oraz okoliczników czasu, więc pora na zapoznanie się z nimi!
Czasowniki w czasie przeszłym
Większość czasowników w duńskim w czasie przeszłym przyjmuje końcówkę -de lub -ede:
- at lave – lavede
- at arbejde – arbejdede
- at spille – spillede
- at snakke – snakkede
- at ringe – ringede
- at vente – ventede
Drugą typową końcówką dla czasu przeszłego będzie końcówka -te:
- at spise – spiste
- at læse – læste
- at tale – talte
- at købe – købte
- at køre – kørte
W duńskim występują również czasowniki odmieniające się nieregularnie, o których pisaliśmy w tym wpisie. Czasowniki posiłkowe odmieniają się następująco: at være – var, at have – havde.
Szyk zdania
Jeśli chcemy utworzyć zdanie w czasie przeszłym, musimy pamiętać o poprawnym szyku, który występuje w języku duńskim, tj. w uproszczeniu: podmiot, orzeczenie, przysłówek centralny, okolicznik miejsca, okolicznik czasu. Gdy zdanie rozpoczyna się inną częścią zdania niż podmiot, pamiętajmy o inwersji!
- Jeg besøgte mine venner i går. – Wczoraj odwiedziłam/łem moich przyjaciół.
- I går besøgte jeg mine venner.
Zdanie przeczące tworzymy za pomocą słówka IKKE po orzeczeniu:
- Jeg besøgte ikke mine venner i går. – Nie odwiedziłem/łam wczoraj moich przyjaciół.
Pytania tworzymy przez inwersję (w duńskim nie ma słówka pytającego do czasu przeszłego).
- Besøgte du dine venner i går? – Czy odwiedziłeś/łaś wczoraj przyjaciół?
Okoliczniki czasu:
- i går – wczoraj
- i forgårs – przedwczoraj
- i morges – rano (przeszłość)
- sidste år – w zeszłym roku
- i sidste uge – w zeszłym tygodniu
- for en uge siden – tydzień temu
- for en time siden – godzinę temu
- i mandags, i tirsdags, i onsdags osv. – w poniedziałek, wtorek, środę itp. (przeszłość)
- i weekenden – w weekend (taka sama forma w odniesieniu do przyszłości i przeszłości)
- før – przed
- da – gdy (przeszłość)
Kiedy używamy czasu przeszłego?
Gdy mówimy o wydarzeniu, które wydarzyło się w konkretnym czasie w przeszłości:
- Jeg så en rigtig god film i går aftes. – Wczoraj wieczorem widziałam naprawdę dobry film.
- I maj havde vi smukt vejr. – W maju mieliśmy ładną pogodę.
- Det regnede meget for fem dage siden. – Pięć dni temu mocno padało.
W opowiadaniu z chronologią następujących po sobie wydarzeń:
- I går morges spiste jeg morgenmad. Bagefter gjorde jeg rent og lavede mad. Til sidst gik jeg ud i byen. – Wczoraj rano zjadłam śniadanie. Później posprzątałam i zrobiłam obiad. Na koniec wyszłam na miasto.
Referując pewne wydarzenia, które powtarzały się w zamkniętym przedziale czasowym:
- Hver lørdag mødtes vi i parken. – W każdą sobotę spotykaliśmy się w parku.
- Vi spiste tit pizza i weekenden. – Często jedliśmy pizzę w weekend.
Używając czasu przeszłego prostego DATID, odpowiadamy na pytanie KIEDY dana czynność miała miejsce, w odróżnieniu od czasu przeszłego złożonego FØRNUTID, który ma związek z teraźniejszością. Po przeczytaniu tego wpisu z pewnością masz już sporą wiedzę na temat tego, jak wygląda czas przeszły w duńskim
