Już jakiś czas nie pisaliśmy o zagadnieniach gramatycznych, więc dzisiaj bierzemy na tapet gramatykę. Tematem tego wpisu będzie forma określona i nieokreślona rzeczownika w norweskim. Jak ją tworzyć? Kiedy używamy rzeczowników określonych i nieokreślonych? Tego dowiesz się w dzisiejszym poście.
Forma nieokreślona
Jak już pewnie wiesz w języku norweskim występują trzy rodzaje: męski (hankjønn), który ma rodzajnik EN, żeński (hunkjønn) z rodzajnikiem EI oraz nijaki (intetkjønn) ET. Przykłady:
- en bil – samochód
- ei jente – dziewczynka
- et hus – dom
Rzeczowniki w rodzaju żeńskim są już rzadko używane i mogą najczęściej przyjmować również formę męska, czyli np. ei/en klokke – zegar.
Forma nieokreślona – liczba mnoga
Jak tworzymy formę nieokreśloną liczby mnogiej? Jest to bardzo proste. Rodzajnik znika i dodajemy do rzeczownika końcówkę -ER, niezależnie od rodzajnika.
- en bil – biler (samochód – samochody)
- ei vogn – vogner (wózek – wózki)
- et vindu – vinuder (okno – okna)
Co w przypadku, gdy rzeczownik kończy się na samogłoskę -E? Wtedy dodajemy tylko -R.
- en hage – hager (ogród – ogrody)
- ei jente – jenter (dziewczynka – dziewczynki)
- et bilde – bilder (zdjęcie – zdjęcia)
W norweskim występują również rzeczowniki z akcentowanym E, są to najczęściej rzeczowniki jednosylabowe lub pochodzenia obcego i wtedy dodajemy końcówkę -ER.
- en idé – ideer (pomysł – pomysły)
- ei skje – skjeer (łyżka – łyżki)
O wyjątkach będziemy pisać już niedługo, ale warto wspomnieć o odmianie rzeczowników rodzaju nijakiego (rodzajnik ET) w liczbie mnogiej. Jeśli rzeczownik jest jednosylabowy, to wtedy liczba mnoga jest taka sama jak pojedyncza, więc tylko rodzajnik nam znika.
- et hus – hus (dom – domy)
- et glass – glass (szklanka – szklanki)
Użycie formy nieokreślonej oraz rodzajnika
Używamy jej:
- gdy mówimy o czymś po raz pierwszy, o czymś co jest nam nieznane.
Kari har en hund. – Kari ma psa.
- jeśli opisujemy jakąś osobę, określamy jej cechę.
Hun er et geni. – Ona jest geniuszem.
- gdy przed rzeczownikiem stoi przymiotnik.
Han er en god arbeider. – On jest dobrym pracownikiem.
Użycie formy nieokreślonej bez rodzajnika
- gdy mówimy o narodowościach, zawodach, nazwach własnych, przed rzeczownikami niepoliczalnymi.
Lars er nordmann. – Lars jest Norwegiem.
Kari er lege. –
Kari jest lekarzem.
Jeg heter Oliwia. – Mam na imię Oliwia.
Spiser du kjøtt? –
Jesz mięso?
- gdy mówimy o czymś ogólnym, co dzieje się codziennie/regularnie.
Jeg kjører bil. –
Prowadzę samochód/ jeżdżę samochodem.
Jeg tar trikk. –
Jeżdżę tramwajem.
- po zaimkach dzierżawczych określających przynależność.
Det er mitt hus. –
To jest mój dom.
Det er hans bok. –
To jest jego książka.
Forma określona
Tworzenie jej jest bardzo proste. Wystarczy, że znasz rodzajnik i automatycznie przechodzi on na koniec słówka. Wyjątkiem jest rodzajnik żeński EI.
- en bil – bilen
- ei jente – jenta (uwaga! EI zamienia się na A)
- et hus – huset
Forma określona – liczba mnoga
Tworzymy ją poprzez dodanie do rzeczownika w formie podstawowej końcówki -ENE, niezależnie od rodzaju.
- bilen – bilene
- jenta – jentene
- huset – husene
Tak samo jak w formie nieokreślonej – jeśli rzeczownik jest zakończony na -E to wtedy dodajemy tylko końcówkę -NE.
- en hage – hagen – hager – hagene
- ei jente – jenta – jenter – jentene
- et bilde – bildet – bilder – bildene
To samo tyczy się rzeczowników jednosylabowych pochodzenia obcego.
- en idé – ideen – ideer – ideene
- ei skje – skjeen – skjeer – skjeene
A co z rzeczownikami jednosylabowymi w rodzaju nijakim? W formie określonej nie zmienia się na szczęście nic.
- et hus – huset – hus – husene
- et glass – glasset – glass – glassene
Użycie formy określonej
Używamy jej:
- gdy mówimy o czymś już nam znanym.
Hun har et fint hus! Hagen ser ut spennende. – Ona ma świetny dom! Ogród wygląda super.
- jeśli jest to coś jedyne w swoim rodzaju.
Sola skinner i dag. –
Słońce dzisiaj świeci.
- przed zaimkami dzierżawczymi określającymi przynależność.
Det er huset mitt. –
To mój dom.
Det er bilen til Kari. –
To samochód Kari.
- po den/denne, det/dette i de/disse.
Jeg vil kjøpe denne jakken. –
Chcę kupić tę kurtkę.
Disse skoene er fine. –
Te buty są świetne.
- po mange av, mye av, ingen av oraz liczby + av
Mange av studentene var på tur. –
Wielu uczniów było na wycieczce.
Hun har lest to av bøkene som du lånte meg. – Czytam dwie z książek, które mi pożyczyłaś.
To już wszystkie podstawowe informacje. Forma określona i nieokreślona rzeczownika w norweskim może być problematyczna, jednak mamy nadzieję, że po przeczytaniu tego wpisu rozwiejemy wszelkie wątpliwości. Jeśli masz jakieś pytania, to śmiało napisz do nas!
W temacie gramatycznym zapraszamy również do przeczytania naszych wpisów dotyczących: odmiany przymiotnika w norweskim lub czasu przyszłego w norweskim.
