Forma określona i nieokreślona rzeczownika w norweskim

Już jakiś czas nie pisaliśmy o zagadnieniach gramatycznych, więc dzisiaj bierzemy na tapet gramatykę. Tematem tego wpisu będzie forma określona i nieokreślona rzeczownika w norweskim. Jak ją tworzyć? Kiedy używamy rzeczowników określonych i nieokreślonych? Tego dowiesz się w dzisiejszym poście.

Forma nieokreślona 

Jak już pewnie wiesz w języku norweskim występują trzy rodzaje: męski (hankjønn), który ma rodzajnik EN, żeński (hunkjønn) z rodzajnikiem EI oraz nijaki (intetkjønn) ET. Przykłady:

• en bil – samochód
• ei jente – dziewczynka
• et hus – dom

Rzeczowniki w rodzaju żeńskim są już rzadko używane i mogą najczęściej przyjmować również formę męska, czyli np. ei/en klokke – zegar. 

Forma nieokreślona – liczba mnoga 

Jak tworzymy formę nieokreśloną liczby mnogiej? Jest to bardzo proste. Rodzajnik znika i dodajemy do rzeczownika końcówkę -ER, niezależnie od rodzajnika. 

• en bil – biler (samochód – samochody)
• ei vogn – vogner (wózek – wózki)
• et vindu – vinuder (okno – okna)

Co w przypadku, gdy rzeczownik kończy się na samogłoskę -E? Wtedy dodajemy tylko -R.

• en hage – hager (ogród – ogrody)
• ei jente – jenter (dziewczynka – dziewczynki)
• et bilde – bilder (zdjęcie – zdjęcia)

W norweskim występują również rzeczowniki z akcentowanym E, są to najczęściej rzeczowniki jednosylabowe lub pochodzenia obcego i wtedy dodajemy końcówkę -ER.

• en idé – ideer (pomysł – pomysły)
• ei skje – skjeer (łyżka – łyżki) 

O wyjątkach będziemy pisać już niedługo, ale warto wspomnieć o odmianie rzeczowników rodzaju nijakiego (rodzajnik ET) w liczbie mnogiej. Jeśli rzeczownik jest jednosylabowy, to wtedy liczba mnoga jest taka sama jak pojedyncza, więc tylko rodzajnik nam znika.

• et hus – hus (dom – domy)
• et glass – glass (szklanka – szklanki)

Użycie formy nieokreślonej oraz rodzajnika

Używamy jej:

• gdy mówimy o czymś po raz pierwszy, o czymś co jest nam nieznane.

Kari har en hund. – Kari ma psa.

• jeśli opisujemy jakąś osobę, określamy jej cechę.

Hun er et geni. – Ona jest geniuszem.

• gdy przed rzeczownikiem stoi przymiotnik. 

Han er en god arbeider. – On jest dobrym pracownikiem.

Użycie formy nieokreślonej bez rodzajnika 

• gdy mówimy o narodowościach, zawodach, nazwach własnych, przed rzeczownikami niepoliczalnymi.

• gdy mówimy o czymś ogólnym, co dzieje się codziennie/regularnie.

• po zaimkach dzierżawczych określających przynależność.

Forma określona 

Tworzenie jej jest bardzo proste. Wystarczy, że znasz rodzajnik i automatycznie przechodzi on na koniec słówka. Wyjątkiem jest rodzajnik żeński EI.

• en bil – bilen 
• ei jente – jenta (uwaga! EI zamienia się na A)
• et hus – huset

Forma określona – liczba mnoga

Tworzymy ją poprzez dodanie do rzeczownika w formie podstawowej końcówki -ENE, niezależnie od rodzaju.

• bilen – bilene
• jenta – jentene
• huset – husene

Tak samo jak w formie nieokreślonej – jeśli rzeczownik jest zakończony na -E to wtedy dodajemy tylko końcówkę -NE. 

• en hage – hagen – hager – hagene
• ei jente – jenta – jenter – jentene
• et bilde – bildet – bilder – bildene 

To samo tyczy się rzeczowników jednosylabowych pochodzenia obcego. 

• en idé – ideen – ideer – ideene
• ei skje – skjeen – skjeer – skjeene

A co z rzeczownikami jednosylabowymi w rodzaju nijakim? W formie określonej nie zmienia się na szczęście nic.

• et hus – huset – hus – husene
• et glass – glasset – glass – glassene

Użycie formy określonej

Używamy jej:

• gdy mówimy o czymś już nam znanym.

Hun har et fint hus! Hagen ser ut spennende. – Ona ma świetny dom! Ogród wygląda super. 

• jeśli jest to coś jedyne w swoim rodzaju. 

• przed zaimkami dzierżawczymi określającymi przynależność.

• po den/denne, det/dette i de/disse.

• po mange av, mye av, ingen av oraz liczby + av

To już wszystkie podstawowe informacje. Forma określona i nieokreślona rzeczownika w norweskim może być problematyczna, jednak mamy nadzieję, że po przeczytaniu tego wpisu rozwiejemy wszelkie wątpliwości. Jeśli masz jakieś pytania, to śmiało napisz do nas!

W temacie gramatycznym zapraszamy również do przeczytania naszych wpisów dotyczących: odmiany przymiotnika w norweskim lub czasu przyszłego w norweskim.

Zapraszamy też na naszego Insta i Tiktoka!